Shree Samarth Balanand Maharaj

श्री समर्थ बाळानंद महाराज यांचा जन्म इ.स.१७४० मध्ये गिरड गावी झाला. त्यांना एक अपत्य झाल्यावर इ.स. १७६६ मध्ये त्यांनी  घर सोडले व ते श्रीक्षेत्र माहूर येथे पोहचले. त्यांना बाळपणापासून प्रत्यक्ष परमेश्‍वर (देव) बघण्याची तीव्र इच्छा होती. माहूर येथील ज्ञानी अनुभवी लोकांना भेटल्या नंतर भगवंताच्या प्रत्यक्ष दर्शना करीता इ.स. १७६८ ते १७७३ अशी पाच वर्षे त्यांनी श्रीक्षेत्र  माहूर येथील द्त्त शिखराच्या खाली अखंड तपश्चर्या केली.

 पहिल्या वर्षी फल आहार, दसऱ्या वर्षी कंद आहार, तीसऱ्या वर्षी पर्ण आहार, चवथ्या वर्षी जळ आहार आणि पाचव्या वर्षी निराहार राहून तप पूर्ण केले. त्यांची श्रद्धा, भक्ती व निष्ठा याचा परीणाम म्हणून साक्षात दत्तप्रभुंनी त्यांना सगुण रुपात दर्शन दिले य प्रसाद म्हणून स्वतः चेच रुप असलेली एकमुखी दत्तात्रयाची मुल्यवान धातची मूर्ती अर्पण केली आणि दरवर्षी  मूर्ती घेऊन  दत्त जयंतीस माहूर येथे येणेची आज्ञा केली. आपण आजही श्री बाळानंद स्वामी यांची तपश्चर्येची जागा व दत्तमूर्ती श्रीक्षेत्र माहूर येथे जाऊन बघु शकता. नंतर श्री बाळानंद स्वामी काही दिवसांनी प्रवास करत करत दुसखेड येथे आले. त्यावेळेचे गावचे पाटील श्री गोकुलदास व त्यांची पत्नी गंगाबाई यांनी बाळानंद चरणी विनम्र होऊन त्यांना दसखेड येथेच राहण्याचे सांगितले. तेंव्हा पासून ते दुसखेड येथेच राहु  लागले

इ.स. १७७४ पासून श्री क्षेत्र दुसखेड - श्री क्षेत्र माहूर अशी दर वर्षी यात्रा सरु झाली. त्यांनी इ.स १८३९ मध्ये दुसखेड येथेच देह ठेवला व त्याच जागेवर त्याचा समाधी बांधण्यात आला.

इ.स.. २०१९ मध्य श्रीक्षेत्र दुसखेड- श्रीक्षेत्र माहूर प्रती वर्षी च्या २४५ यात्रा पूर्ण झाल्या या कालावधीत ५ ते ६ पिढ्यांचा कालखंड    व्यतीत झालेला आहे. तरो सुद्धा यात्रेचा ही परंपरा त्यांचे वंशज ह्यांनी आजही सुरु ठेवले आहे. श्री बाळानंद महाराजास मिळालेली   प्रासादीक दत्तमूर्ती आज ही आपण दुसखेड येथील गावात असलेल्या मंदिरात बघू शकता. श्री समर्थ बाळानंदाच्या कृपेने दुसखेड गावावरची संकटे आपोआप नष्ट होतात. श्री बाळानंद स्वामींनी ६५ वर्षे अखंडपणे श्रीक्षेत्र दुसखेड- श्रीक्षेत्र माहूर पायी यात्रा केल्या.

 माहूर गावात गेल्यावर प्रती वर्षी श्री बाळानंद महाराज ज्या एका छोट्या मंदिरात वास्तऱ्य करायचे त्या जागेस श्री बाळानंद मठ असे म्हणू लागले. प्रतीवर्षी हल्ली सुद्धा  श्री द्त्त जयंतीस दुसखेड येथील वारकरी याच माहूर येथील श्री विठ्ठल  मंदिरात बाळानंद मठात उतरतात व 2 दिवस  मुक्काम करतात. प्रतीवर्षी याच मठात श्री दत्त जन्मोत्सव साजरा होतो. हा मठ साधारण ७० बाय ३५ या मापाचा असून त्याचे बाधकामास १०० पेक्षा जास्त वर्षे झाली आहेत. जसे दुसखेड येथ श्री बाळानंद महाराजांची समाधी आहे. तशी श्रीक्षेत्र माहूर येथे हा बाळानंद महाराज यांचे विठ्ठल मंदिर (मठ) आहे. हा मठ म्हणजे एका  महान सत्पुरुषाची स्मृती आहे. ही स्मृती जागृत रहावी व आपला वारसा कायम राहावा या उदात्त हेतुने या विट्टल मंदिराचा (मठाचा) जिर्णोद्धार करण्याचा संकल्प सर्व भक्तांनी केलेला आहे.